[ Accueil
du Pic ]
HYDROGRAPHVM
PETRI IOANNIS
FABRI
tractatur.
Bartholomæi apud
Fuxenſes.
IN Comitatu Fuxĕſi ſupra montem
Ta- Lacus S.
bor dictum (
qui ad Dominum Baro- Bartho-
nem de Mirepoix
pertinet) datur lacus lomæi
inſignis
aquarum multarum, profundus deſcrip-
valde &
altiſſimus, & trutis magnis fertilis tio.
admodum. Adeo profunda eſt eius aqua,
vt nigra ex
profunditate & altitudine ap-
pareat, potabilis
& salubris eſt, nullibi
diffunditur eius
aqua, at ſtat immobilis &
permanens in
cacumine montis huius:
hyeme non
creſcit, nec æſtatis ardore &
ſiecitate
( ?) diminuitur. Vulgò fertur eius
aquas motu aliquo
arte facto commotas,
124 HYDROGR. SPAGYR.
lorũ,
dare & excitare pluuias inſignes, toni-
trua,
& fulgura. Quod fortaſſe aliquando
contigit
tempore & cœlo ſic diſpoſito :
menſe
enim Auguſti in quo solo tempo-
re
licet montem hunc conſcendere, cum
abſit tunc temporis nix, qua
cooperitur
mons toto fere anno, excepto ſolo
menſe
Auguſti, diſponitur cœlum in hac
regio-
ne ad pluuias, procellas, tonitrua,
& fulgu-
ra:
vnde ſi hoc in tempore agitetur aqua
lacus,
& adueniant inſignes aëris procel-
læ
& mutationes, non agitationi, ſed tem-
pori id condonandum. Nihilominus ſi
hoc
naturæ mirum ex agitatione lacus
contingat,
dixi rationes & momenta hu-
iuſce
mirandi in Palladio meo : cùm id
fiat
ex vaporibus & exhalationibus quæ
exeunt
ex lacu agitato & commoto, in
ipſamet
regione aëris, in qua meteora illa
fieri
ſolent.
Iam
nobis ſolùm perquirenda eſt eius Vnde
la-
lacus ſcaturigo, vndenam ſit
in ipſo mon- cus San-
tis cacumine ; vndenam immota
& per- cti Bar-
manens eius aqua, vnde ſit quòd
non hye- tholo-
me
creſcat, & eſtate diminuatur, quòd nul- mei ſca-
llibi
effluat eius aqua, & vndenam Trutæ turigo.
inſignes & prægrandes generentur.
Quantum ad eius ſcaturiginem perti-
net, non ſum ego eiuſdem
ſententiæ cum
incolis
huiuſce regionis, qui opinantur
aquam eſſe ſuperſtitem
diluuu (?), que in con-
cauitate
montis huius conſeruata eſt, ex
lacus
( ??) his ſitus eſt:
caput autem montis me-
**am (??)
ſuperat aëris regionem, & in ſupre-
ma (??) aëris
regione collocatur in qua meteo-
ra nulla ſiunt
: vnde in capite montis nul-
la sunt nubes, nec
meteora vlla. Quod
esperiuntur (??)
incolæ ſingulis annis dum
menſe Augusti montem hunc conſcen-
dunt ad sacrum
audiendum, quod inibi
quotannis celebratur in honorem Diui
Bartholomęi in Eccleſia Bartholomęo
ſa-
crata. Post Sacrum celebratum ſuper lapi-
des altaris qui
ſub Ioue aperto ſunt, cineres
spargunt ( ??), & digitis ſcribunt nomen
Chri-
sti , & alia varia nomina ad placitum, ſe-
quenti anno redeuntes inueniunt cineres
intactos, & eadem planè nomina ſuper ci-
neres digitis delineata. Quo certiſſimè in-
dicatur, nec niuem, nec pluiuam, nec ven-
tum hoc in loco exoriri poſſe, & caput hu-
iuſce mõtis extra mediam aëris regionem
eſſe, & in ipſa ſupremi aëris
regione col-
locatum eſſe.
Mirum valde eſt, in capite montis hu-
ius ſupra mediam aëris regionem reperiri
lacum maximum ac profundum, trutis
prægrandibus fertilem & copioſum. Er-
rant (??) toto cœlo qui aquas has exiſtimant
aquas eſſe diluuij , nónne conſumtæ fuiſ-
ſent (??) ſpatio annorum duorum millium, à
ſiecitate (??)
montis ; qui fere aduritur ſingulis
annis calore
ſolis æſtiui ? nónne etiam con-
ſumptæ
fuiſſent ex generatione & produ-
lium , quæ continuo & perpetuo motu in
monte ipſo producuntur, quæ materiam
alimenti, &
conſeruationis ſuæ non aliun-
de deſumere
poſſunt quàm ex aquis ipſius
lacus, cùm ibi
nulla ſit pluuia, nec ros vl-
lus , à quo
occultum alimentum deſumãt,
quæ in toto monte
producũtur. Heac ſen-
tencia & opinio
vt vulgaris eſt, perinde va-
na & ridicula ; quocirca eam mittimus, &
aſſerimus, in lacu ipſo ſcaturiginem eſſe
prægrandem, à qua
lacus conſeruatur, qui
quidem ſi non
creſcat, ratio in prõptu eſt;
quòd
conſumptio aquarum, & earum
vſus æqualis ſit & æquipollens ſcaturigini
quantum aquæ producitur, tantum fere ( ??)
impenditur ad alimĕntum rerum omnium
quæ inibi producuntur. Eſt enim aqua ma-
teria prima rerum
omnium, ex qua res
omnes fiunt,
nutriuntur, & conſeruantur :
itaque hæc aqua
iſtius lacus cùm produ-
catur , producitur
ad res omnes producen-
das quæ in monte ipſio ſunt &
reperiuntur,
eáſque omnes
conſeruandas, vnde tantùm
coſumitur,
quantum producitur aquæ,
vnde non redundat
aqua.
Dantur etiam in
radice montis fontes
multi hinc inde
ſcaturientes, qui ſinè du-
bio ex lacu
originem ducunt per poros
montis , vunde aſſerere poſſum lacum
hunc redundare & fluere in radice ſua per
fontes ilos, qui hinc inde paſſim fluunt
cùm in ſuperficie ſua fluere nequeat , præ
bere fontĕ internum cuius beneficio, eius
aqua conſeruatur perennis & perpetua, ab
ſpiritu mundi,
qui inexhauſto aquarum
fluxu fontem hunc perpetuum & peren-
nem conſtituit.
Vndenam autem trutæ prægrandes & Vundená
inſignes oriantur in lacu ipſo, ſciĕdum eſt trutæ in
piſcium omnes genus ex ſola aqua ortum lacu S.
habere, & ſemen verum piſcium omnium Bartho-
in intimo aquarum ſinu latitare, quod in lomæi.
actum reuocatur leuiſſimo calore ſolis &
ſtellarum. Et quamuis
nullum piſcium
genus reperitur in
flumine, aut lacu aliquo
ſucceſſu
temporis, hinc inde orientur piſ-
ces ſecundùm ſtellarum & planetarum in
fluxus varios &
diſtinctos, qui variè, ac di-
ſtincté ſemen illud internum aquæn ad
piſ-
cium ome genus diſtinguunt & actuant,
modò locus nutriendorum piſcium pro-
ductorum ſit commodus & idoneus : non
enim ſolum ſufficit ad productionem piſ-
cium ſemen aptum & idoneum; at &
locus eſt neceſſarius, & clima
regionis ad
enutriendos
piſces. Nam alioquin flumen
omne, & mare
produceret omne piſcium
genus ; nam
flumina cuncta, & maria tur-
gent illo interno
ſemine generali, ad pro-
ducendos piſces
apto ; at mondis locus &
ſingula terræ
climata non apta ſunt enu-
triendis
piſcibus : vnde cùm non habeant
vnde enutriantur
( ?), in actum non reuoca-
tur ſemen
illud internum, vt apparet in
littore Genuæ ipſius ciuitatis, in quo nul- Curpor-
lum piſcis
genus vnquam apparuit. In alijs ius Ge-
multis Oceani locis
& partibus quæ piſci- nuæ
piſ-
bus omnino
carĕt, quáſque piſces fugiunt,
tanquam eorum ſepulchrum.
Ratio autem huiuſce rei forſan eſſe po-
test; quia in
hiſce-locis cœlum et influxus
cœleſtes, ope
& beneficio ſpiritus mundi
producunt quid
contrarium & inimicum
piſcibus
enutriendis & progignendis, vnde
piſces fugiant
has Oceani partes, tanquam
eos ipſos
deſtruentes, & ſpeciem eorum
annihilare comantes.
Concludendum igitur eſt, Trutas
&
omne aliud
piſcis genus quod innatando
repetitur in lacu
ſancti Bartholomęi, pro-
gigni ex
ſemine illo generali, quod aquis
omnibus ineſt
quódque ſemen in Trutas
oeculiari beneficio loci iſtius, actuatur
& indiuiduatur, & beneficio cœli, quod
peculiari influxu Trutas in hoc lacu pro-
ducit.
Videmus peculiariter flumina omnia
quę
ſaxoſos habent alueos & ex montibus
ſaxoſis
ſcatutiunt Trutis abũdare, & dum,
mutatur alueus ;
hoc eſt dum ex ſaxoſo
alueo fit arenoſus, & limo plenus, Tru-
tæ tunc temporis
non deſcendunt in alue-
um hunc, ſed continentur intrá alueum
ſaxoſum. Quæ experientia nobis eſt indi-
cio, loca
ſaxoſa propria eſſe a apta enu-
triendis trutis
& progignendis.
Lacus autem iſte ſancti Bartholomęi
ſaxoſus
ſaxoſus
est, & quaſi lapideus totus eſt Tructæ
eius alueus, &
inde aptiſſimus progignen- vnde
é-
dis &
enutriendis tructis : Aër vndiquaque nutrian-
puriſſimus, cœlum ſerenum, nubibus & tur &
meteoris alijs probè emunctum : hinc
producit ſemen, in quo principia Salis,
Sulphuris, & mercurij pura sunt, & ab ele-
mentorum limis vindicata: vnde ſaxa, la-
pides, & arenæ procreantur in quibus ſe-
men trutarum conſeruatur; quę dum pro-
ductæ ſunt ab eadem & ſimili ſubſtancia
(??) qua progignuntur enutriuntur, ab ali-
mento ſcilicet in quo viget ſipritus ſalis
(??) omni limo elementorum vindicatus ;
( ????) ſi alimentum habeant lutoſum &
(??)icoſum pereunt & deſtruuntur, tan
(??)ã ab eo quod ſuo ſemini eſt inimicum,
ex omnino contrarium: debent enim nu-
(??)i à ſimili
ſubſtantia, à qua productæ
( ?)uereunt
Notes :
Les “ĕ“
représentent des e-tildes dans l’original.
Les
( ?) représentent des caractères ou groupes de caractères indéchiffrables
page mise à
jour le 12/12/2006